ارگ بم بزرگترین سازه تاریخی خشتی در جهان است که محل آن در شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، ساعت ۰۴:۵۲:۵۵ در اثر زلزله بم آسیب دید اما در بدو حادثه به دلیل اهمیت آن سریعاً در فهرست آثار میراث جهانی درخطر قرار گرفت و با همکاری یونسکو و بسیاری از کشورها پروژه نجات بخشی این اثر انجام شد.
چند روز پس از زلزله، محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، دستور بازسازی آن را صادر کرد. بم و فضای فرهنگی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان بخشی از میراث جهانی بم و چشم‌انداز فرهنگی آن به ثبت رسیده‌است. زمان دقیق ساخت این دژ مشخص نیست اما تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود. ارگ قدیم بم از قرن هفتم تا یازدهم به عنوان چهارراهی در امتداد جاده ابریشم و دیگر راه‌های تجاری مهم و به‌عنوان تولیدکننده لباس‌های ابریشمی و نخی اهمیت یافت. کل بنا دژ بزرگی بود که ارگ را در خود جای داده بود، اما از آنجا که ارگ بر خرابه‌ها تسلط دارد، اکنون کل قلعه را ارگ بم می‌نامند.
پیشینه تاریخی ارگ بم
بم یکی از کهنترین شهرهای ایران است، مردم این شهر که تا ۱۵۰ سال قبل در ارگ قدیم بم زندگی می کردند رفته رفته و با تغییر شکل زندگی و کمبود فضا در این ارگ به سمت سکونت در اطراف این ارگ روی آوردند و شهر بم کنونی را در اطراف ارگ قدیم بم شکل دادند.
بم یکی از شهرهای تاریخی ایران و استان کرمان است طوری‌که اگر بخواهند به یک جهانگرد دو سه عکس تاریخی از ایران نشان دهند حتماً یکی از آن‌ها ارگ بم است. (ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که از لحاظ عظمت و زیبایی با دیوار چین مقایسه می‌شود).همچنین بم در گذشته به پاریس ایران شهرت داشت.شهر بم به فاصله تقریبی ۱۲۰۰ کیلومتری پایتخت قرار دارد، این شهر به لحاظ تاریخی و محصولات کشاورزی (به‌ویژه خرما)، معروفیت جهانی دارد. شهر قدیم بم یکی از پنج کورهٔ ایالت فارس بود و به دروازه شرق ایران شهرت داشته‌است. بم در مقطع حساسی از تاریخ (اواخر پادشاهی لطفعلی خان زند در زمان فرار او به بم) حتی از طرف لطفعلی خان پایتخت ایران نیز اعلام شد و برای مدتی پایتخت ایران بود
ارگ بم تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد مورد استفاده بوده و از قرن هفتم تا یازدهم میلادی به عنوان چهارراهی در جاده ابریشم و تولیدکننده لباس‌های ابریشمی و نخی اهمیت داشت. این دژ بزرگ با دیوارهایی به بلندی ۶ تا ۷ متر و طول ۱۸۱۵ متر، مساحتی نزدیک به ۱۸۱۲۵۴ متر مربع را احاطه کرده است. ارگ بم از دو بخش جداگانه تشکیل شده که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و دارای ۶۷ برج پراکنده در سطح شهر باستانی است.
چه سلسله پادشاهی ارگ بم را ساخت؟
قدمت دقیق ارگ بم مشخص نیست، اما اولین سکونت انسان در این منطقه به دوران هخامنشیان (۵۷۹–۳۲۳ قبل از میلاد) بازمی‌گردد. ارگ بم در دوران اشکانیان توسعه یافت و در زمان ساسانیان به تصرف اردشیر بابکان درآمد. پس از تصرف منطقه کرمان توسط اعراب در سال ۶۴۵ میلادی، ارگ بم آسیب دید و مسجد الرسول در آن تأسیس شد. در سال‌های بعد، ارگ بم تحت کنترل خوارج و سپس یعقوب بن لیث صفار قرار گرفت و به مرکز اصلی او تبدیل شد.
دوران صفویه و قاجار
در دوران صفویه (۱۵۰۲ تا ۱۷۲۲)، ارگ بم توسعه چشمگیری یافت و کاخ چهار فصل در این دوره ساخته شد. ارگ بم توسط آقا محمدخان قاجار فتح شد و به مجتمع نظامی تبدیل گردید. در سال ۱۸۳۹، آقاخان اول به ارگ بم پناه برد تا اینکه شاهزاده فیروز میرزا او را دستگیر کرد. افزایش حضور نظامی در داخل ارگ بم موجب شد تا مردم به تدریج در خارج از محدوده باروها ساکن شوند.
ابعاد ارگ بم
مساحت این ارگ نزدیک به ۱۸۱۲۵۴ متر مربع است که با دیوارهایی به بلندی ۶ تا ۷ متر و طول ۱۸۱۵ متر احاطه شده‌است. ارگ از دو بخش جدا از هم تشکیل شده‌است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارد. حدود ۶۷ برج در سطح شهر باستانی بم پراکنده شده‌است.
ارگ بم کجاست؟
ارگ بم بزرگترین سازه تاریخی خشتی در جهان است که در شهر بم، استان کرمان، در جنوب شرقی ایران واقع شده است. این ارگ باستانی، با قدمتی که به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایران است. ارگ بم به عنوان یک شاهکار معماری، هر ساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی را جذب می‌کند.
فاصله ارگ بم تا کرمان
فاصله ارگ بم تا شهر کرمان حدود ۲۰۰ کیلومتر است. این مسیر را می‌توان با خودرو در حدود ۲ تا ۳ ساعت طی کرد. مسیر دسترسی به ارگ بم از طریق جاده‌های اصلی استان کرمان به راحتی امکان‌پذیر است و از مسیرهایی با مناظر طبیعی زیبا عبور می‌کند که تجربه‌ای دلپذیر را برای مسافران فراهم می‌سازد.
ارگ بم قبل از زلزله
پس از انقلاب ۱۳۵۷، ارگ بم تحت مسئولیت سازمان میراث فرهنگی ایران قرار گرفت و در سال ۱۳۷۲ به عنوان یکی از پروژه‌های شاخص معرفی شد. طرح‌ریزی و معماری ارگ به گونه‌ای بود که هر بخش به راحتی به قسمت‌های موجود اضافه می‌شد. قبل از زلزله سال ۱۳۸۲، ارگ بم یکی از بهترین نمونه‌های سازه‌های خشتی جهان بود که به خوبی حفظ شده بود. این ارگ شامل بخش‌های مختلفی از جمله دژ نظامی، عمارت چهار فصل، بازار، خانه‌ها و ساختمان‌های عمومی بود. ارگ بم به عنوان یک شهر کامل با تمامی امکانات زندگی در دوران گذشته شناخته می‌شد و یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری ایران به شمار می‌رفت.
ارگ بم بعد از زلزله سال ۱۳۸۲ و بازسازی جهانی
زلزله‌ای که در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲ رخ داد، بیش از ۸۰ درصد ارگ بم را تخریب کرد. با این حال، به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی ارگ بم، پروژه‌های بازسازی و مرمت با همکاری یونسکو و برخی از کشورها آغاز گردید. ژاپن، ایتالیا و فرانسه از جمله کشورهایی بودند که کمک‌های مالی و فنی ارائه دادند. ژاپن با ارسال تجهیزات و ایجاد طرح سه‌بعدی از ارگ بم، و ایتالیا با مرمت و استحکام بخشی برج شماره یک، در بازسازی ارگ بم مشارکت کردند. بانک جهانی نیز به این پروژه کمک مالی کرد. در نهایت، با توجه به مرمت‌های انجام شده، یونسکو در سال ۱۳۹۲ ارگ بم را از فهرست میراث در خطر خارج کرد.
عکس ارگ بم به همراه فیلم
